آزمایش خون و تجزیه و تحلیل آزمایشگاهی: آنچه باید درباره‌ی آزمایش خون بدانید (۵)
در بخش آخر از سری مطالب مربوط به آزمایش خون و تجزیه و تحلیل آن به بررسی گلبولهای سفید خون، گلبولهای قرمز خون، و دیگر موارد باقی‌مانده می‌پردازیم.
آزمایش گلبولهای سفید خون
| کاهش می‌یابد با…. | افزایش می‌یابد با… | چه چیزی را آزمایش می‌کند | نام آزمایش |
| عفونت های ویروسی، عفونت های باکتریایی، هایپراسپلنیسم، نارسایی مغز استخوان، اختلالات مغز استخوان، کم خونی زودرس، در ساعات صبح، افزایش هموگلوبین | عفونت حاد، لوسمی، آسیب بافت، نئوپلاسم بدخیم، اورمی، مصرف مواد، خونریزی، پس از اسپلنکتومی، پلی سیتمی ورا، نکروز بافت، استروئید درمانی (ACTH)، در ساعات بعد از ظهر و شب. | گلبولهای سقید در اشکال و اندازه‌های مختلف وجود دارند. در سیستم واکنش ایمنی بدن نقش دارند هنگامی که بدن آسیب دیده، تعداد گلبولهای سفید افزایش می‌یابد. WBCها وظیفه‌ی تولید، انتقال و توزیع آنتی بادی را نیز به عهده دارند. شمارش تعداد WBC به تنهایی چیز زیادی به ما نمی‌گوید. | گلبولهای سفید خون
(WBC) |
| اختلال در سلولهای بنیادی، عفونت، مصرف مواد، کم خونی، شیمی درمانی، برخی داروها، تغییرات دما | عفونت باکتری، التهاب، مسمومیت های متابولیک، داروها، خونریزی، آنمی خونریزی، بیماری میلوپرولیفراتیو، سرطان های بدخیم، استرس، کار، قاعدگی، مصرف استروئید. | آزادترین گلبولهای سفید خون که باکتری‌ها را در بدن از بین می‌برند. | نوتروفیل ها |
| عفونت، پرکاری تیروئید، استرس، استروئید، شیمی درمانی، اشعه | لوسمی، بیماری هوچکین، اختلالات میلوپرولیفراتیو، کم‌کاری تیروئید، آنفلوآنزا، پلی سیتمی ورا، کم‌خونی همولیتیک. | در عفونت‌های انگلی و برخی از اختلالات آلرژیک دخیل است | بازوفیل‌ها |
| سندرم کوشینگ، دارو، عفونت، ساعات صبح. | آلرژی، آسم، اختلالات غدد درون ریز، اختلالات میلوپرولیفراتیو، عفونت‌ها، بیماری‌های پوستی، بیماری‌های گوارشی، حساسیت آسپیرین، سموم، استرس، در ساعات عصر. | معمولا با اختلالات آلرژیک و عفونت انگلی همراه است | ائوزینوفیل‌ها |
| شیمی درمانی، پرتو درمانی، استروئید، کم‌خونی آپلاستیک، بدخیمی‌ها، اختلالات ایمنی، سل، نارسایی کلیه، نارسایی قلبی. | سرطان‌خون، مونونوکلئوز، بیماری‌های ویروسی، سل، بیماری کرون، بیماری آدیسون، تیروتوکسیکوز، نژاد آفریقایی-آمریکایی، ورزش، استرس، دوران قاعدگی | درگیر با عفونت‌های ویروسی مثل سرخک، تورم و مونونوکلئوز است. | لنفوسیت‌ها |
| پردنیزون، لوسمی سلول مودار، اچ.آی.و، آسیب‌های مغز استخوان | عفونت‌های باکتریایی، سل، سیفلیس، لوسمی، سرطان‌های خاص، لنفوم، بیماری گوچر، تروما، کولیت زخمی یا کولیت اولسروز، ویروس، سموم خاص. | به مبارزه با عفونت‌های شدید کمک می‌کند | مونوسیت ها |
آزمایش گلبولهای قرمز خون
| کاهش می‌یابد با…. | افزایش می‌یابد با… | چه چیزی را آزمایش می‌کند | نام آزمایش |
| کم خونی، لنفوم، اختلالات میلولوپرولیفراتیو، خونریزی، بیماری آدیسون، عفونت، موقعیت بدن در هنگام خونریزی، سن بالا. | پلی‌سیتمی‌ورا، بیماری کلیوی، تومورها، ارتفاعات، بیماری قلبی عروقی و کم آبی بدن، بارداری، برخی از داروها. | شایع‌ترین سلولهای موجود در خون. گلبولهای قرمز، اکسیژن را از ریه‌ها به سلولهای بدن منتقل می‌کنند و دی‌اکسید کربن را از سلول‌ها به ریه. گلبولهای قرمز فاقد هسته هستند در نتیجه جای بیشتری برای برای ذخیره هموگلوبین، یعنی پروتئین حامل اکسیژن دارند. کم خونی وضعیتی است که در آن با کاهش سلولهای قرمز خون، مقدار هموگلوبین یا گلبول قرمز متراکم (هماتوکریت) مواجهیم. | گلبولهای قرمز خون |
| کم‌خونی (فقر یا کمبود آهن و..) بیماری کبدی، کم کاری تیروئید، خونریزی، واکنش به مواد مخدر، سیگار کشیدن، بیماری‌های مختلف. | نارسایی قلبی، COPD، بارداری، اهدای خون، تغییر در مصرف مایعات، ارتفاعات، ورزش سنگین. | هموگلوبین به سلولهای قرمز خون رنگ می‌دهد و برای انتقال اکسیژن و دی‌اکسید کربن ضروری است. | هموگلوبین |
| کم‌خونی، سرطان خون، لنفوم، نارسایی قلبی، خونریزی، واکنش های همولیتیک. | اریتروسیتوز، پلی‌سیتمی‌ورا، شوک، ارتفاعات، بارداری، کم‌آبی | نسبت درصد گلبولهای قرمز خون به حجم کلی خون در بدن هماتوکریت می‌گویند. | هماتوکریت |
| اندازه سلول را تعیین می‌کند و می‌تواند به تشخیص نوع کم‌خونی کمک کند. کم‌خونی‌های میکروسیتیک معمولا به علت اختلالات متابولیسم آهن، سنتز هِم و سنتز گلوبین است. کم‌خونی میکروسیتیک معمولا به علت کمبود ویتامین B12 یا فولات است. | متوسط حجم گلبولی
(MCV) |
||
| کمبود آهن، از دست دادن خون | اسفروسیتوز | این آزمایش میانگین تراکم هموگلوبین را در گلبولهای قرمز خون تعیین می‌کند. برای تشخیص و درمان کم‌خونی از آن استفاده می‌شود. | میانگین غلظت هموگلوبین
(MCHC) |
| این آزمایش متوسط وزن هموگلوبین را در هر سلول قرمز خون اندازه می‌گیرد. برای تشخیص کم‌خونی شدید استفاده می‌شود. بالا رفتن لیپیدهای خون و بالا رفتن WBC ممکن است به اشتباه MCH را بالا ببرد | متوسط وزن هموگلوبين
MCH |
||
| اهمیتی ندارد | کمبود آهن، کمبود ویتامین B12، کمبود فولات | نشان دهنده دامنه‌ی تغییرات گلبولهای قرمز خون است. اگر به کم‌خونی مبتلا نیستید این آزمایش بی‌فایده است. با مصرف الکل نتیجه‌ی این آزمایش تغییر می‌کند. | تغییرات اندازه گلبولهای قرمز
(RDW) |
| کم خونی پرنیشوز، انتقال خون، عفونت، نارسایی قلبی، کمبود ترومبوپویتین، شیمی درمانی، HIV، الکل، نارسایی کلیوی، قبل از قاعدگی، بارداری. | سرطان خون، پلی‌سیتمی‌ورا، اسپلنکتومی، کم‌خونی فقر آهن، آسفیکسی، آرتریت روماتوئید، عفونت، لنفوم، بیماری روده التهابی، نارسایی کلیه، ارتفاعات، ورزش، داروهای ضدبارداری، زمستان، هیجان زیاد | پلاکت‌ها کوچکترین جزء موجود در خون هستند. با تشکیل لخته کمک می‌کنند خونریزی متوقف شود و در بازسازی رگ‌‌ها هم نقش دارند. میانگین حجم پلاکت (MPV) می تواند به تشخیص اختلالات خونریزی کمک کند. | پلاکت ها |
آزمایش های متفرقه
| کاهش می‌یابد با…. | افزایش می‌یابد با… | چه چیزی را آزمایش می‌کند | نام آزمایش |
| هیپرپلازی آدرنال، بیماری آدیسون، تخریب هیپوفیز، کم کاری تیروئید | ساعات صبح، پرکاری‌تیروئید، استرس، کارسینوم، سندرم کوشینگ، آدنوم آدرنال، چاقی، بارداری، داروهای خاص. | گلوکوکورتیکوستروئید قشر غده‌ی آدرنال که بر متابولیسم پروتئین‌ها، چربی‌ها و کربوهیدرات ها تاثیر می‌گذارد. | کورتیزول |
| اهمیتی ندارد. – گاهی اوقات با مصرف زیاد مکمل ویتامین C اتفاق می‌افتد | بافت های در حال رشد / بهبودی، آسیب سلولی، کم خونی، بیماری کبد، انفارکتوس قلبی یا ریوی، برخی داروها، ورزش، بیماری پوست، مصرف الکل، سکته مغزی، بیماری کلیوی، بیماری کبدی | آنزیم موجود در بسیاری از اندام‌ها و بافت‌ها. هنگامی که سلول ها در حال رشد هستند یا غشاها آسیب دیده‌اند، این آنزیم وارد گردش خون می‌شود. هر چیزی که باعث آسیب رسیدن به نمونه خون شود، می‌تواند میزان این آنزیم را افزایش دهد (از جمله نگهداری نادرست نمونه خون). پس از حمله قلبی میزان این آنزیم کنترل می شود. | LDH
(لاکتات دهیدروژناز) |
| سندرم فانکونی، بیماری ویلسون، SIADH، گزانتینوری . | نقرس، بیماری کلیوی، الکل، سندرم داون، مسمومیت سرب، سرطان خون، لنفوم، کاهش وزن، اسیدوز متابولیک، بیماری کبد، چاقی، تغییر عملکرد تیروئید / پاراتیروئید، پسوریازیس، بیماری ذخیره سازی گلیکوژن، رژیم غذایی با پروتئین حیوانی زیاد. | محصول پایانی متابولیسم پورین. توسط پلاسما از کبد به کلیه منتقل می شود، سپس تصفیه شده و اکثرا دفع می‌شود (۷۰٪ از آن). باقی‌مانده‌ی آن به دستگاه گوارش می‌رود و تجزیه می‌شود. | اسید اوریک |
اشتباهات در زمان نمونه‌گیری از خون
- اگر تورنیکه چند دقیقه متصل باشد و بعد خونگیری انجام شود، نتایج به دست آمده ممکن است نادرست باشند چون سلول‌ها در پایین بازو متراکم شده‌اند.
- اگر سوزن بیش از اندازه کوچک باشد موجب بازشدن بافت گلبولهای قرمز خون و نتیجه آزمایش خطا می‌شود
- اگر محل سوراخ شدن روی پوست استریل نشده باشد- موجب عفونت می‌شود.
- اگر هنگام خونگیری بیش از اندازه متشنج شوید، ممکن است در محل خونگیری کبودی ایجاد شود.
توصیه‌ها و خلاصه بحث
انجام آزمایش خون سالانه با دستور پزشک در پیشگیری از بسیاری از بیماری‌ها به شما کمک می‌کند. با انجام این کار می‌توانید تغییرات بدن و مشکلات احتمالی در سلامت عمومی بدن را پیش از آنکه از کنترل خارج شوند، پیدا کنید.
نکته: اگر می‌خواهید روند تغییرات بدن را در زمان‌های مختلف بررسی کنید، حتما یک نسخه از نتیجه‌ی آزمایش را نزد خود نگه دارید.
دستگاه اتوآنالایزر بیوشیمی EasyRA یکی از دستگاه‌های آزمایشگاهی است که برای اندازه‌گیری فاکتورهای خونی به‌کار می‌رود. اتوآنالایزرهای بیوشیمی با در نظر گرفتن سرعت پاسخ دهی ،بهبود در کیفیت نتایج، کاهش مصرف reagents و همچنین کم کردن افراد آزمایشگاه (پرسنل) کاربردهای بسیاری دارد.
محصولات مرتبط:
 |